www.jaf.fora.pl

MAŁOLAT

W książce tej zajmuję się czymś, co zazwyczaj określa
się mianem filozofii religii. Nie jestem nigdy pewien,
czym jest religia, nie mówiąc już o filozofii, ale czymkolwiek
by była, zawiera w sobie historią bogów, ludzi
i wszechświata. Dlatego ten tytuł — Religia * —
z jego pretensjami do objęcia wszystkiego, może konkurować
z takimi jedynie, jak O tym, co istnieje Quine'a
czy Sartre'a L'Etre et le Neant (prawdopodobnie
najbardziej pojemny tytuł, jaki kiedykolwiek wymyślono).
Nie mogłem jednak uniknąć użycia słowa ,.religia".
Mircea Eliade, któremu wiele zawdzięczam, jeśli chodzi
o rozumienie problemów pojawiających się w porównawczych
badaniach religioznawczych, ubolewa nad
brakiem lepszego słowa dla oznaczenia tego, co nazywa
„doświadczeniem sacrum". Nie wydaje się jednak, by
jakiś neologizm był tu pomocny. Przy badaniu spraw
ludzkich nie sposób całkiem ściśle definiować pojęć,
którymi rozporządzamy; pod tym względem „religia"
nie jest w gorszej sytuacji aniżeli „sztuka", „społeczeństwo",
„kultura", „historia", „polityka", „nauka", „język"
i mnóstwo innych słów. Każda definicja religii
musi być do pewnego stopnia arbitralna i choćbyśmy
najusilniej starali się dopasować ją do faktycznego sposobu
używania tego słowa w mowie potocznej, wielu
ludzi będzie miało poczucie, że definicja nasza obej-
muje zbyt wiele lub za mało, albo grzeszy i jednym,
i drugim. Zdajemy sobie sprawę z istnienia niezliczonej
ilości mitów, rytuałów, wierzeń i aktów magicznych
w różnych cywilizacjach i nie jest na pierwszy rzut
oka jasne, które z nich zasługują "na nazwę „religijnych".
W istocie antropologowie badający mitologie
często dobrze sobie radzą bez odróżniania opowieści
religijnych i niereligijnych. Nieobecność ostro zarysowanych
granic pojęciowych wynika nie tyle z naszej
nieudolności logicznej, ile z samej natury badanej rzeczywistości...